Koninklijke Academie voor Nederlands Taal- en letterkunde

De Koninklijke Academie voor Nederlands Taal- en letterkunde (KANTL) werd in 1886 opgericht. De Academie was de eerste officiële instelling van het koninkrijk België waarin aan wetenschapsbeoefening in het Nederlands werd gedaan. Sinds 1938 is het werkingsgebied beperkt tot Nederlandse taal- en letterkunde. Voor die twee gebieden kreeg de KANTL ook een adviesfunctie voor de regering.

De huidige werking van de KANTL situeert zich op twee vlakken:

  • het bevorderen van de Vlaamse cultuur en literatuur
  • het onderzoek naar de Nederlandse taal, cultuur en literatuur.

De uitvoering van eigen onderzoek wordt gecoördineerd in het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB), het onderzoekscentrum van de KANTL. Het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie werd in 2000 in de schoot van de KANTL opgericht als een project ter studie van het literair en muzikaal erfgoed, in samenwerking met andere instellingen. In 2003 liep het project af doordat het Archiefdecreet in voege trad. Sinds 2004 is het CTB structureel geïntegreerd in de kerntaken van de KANTL, en tegelijk werd de opdracht van het centrum uitgebreid tot de studie van het literair én talig erfgoed. Het CTB streeft er ook naar zich te ontwikkelen tot een expertisecentrum op het gebied van teksttechnologisch onderzoek.

De dotatie van de KANTL, inclusief CTB, bedroeg 375.000 euro in 2011.

Het beleid van de KANTL is gebaseerd op de decretale opdracht van de academie: de studie en de bevordering van de Nederlandse taal en de Nederlandse letterkunde. In haar geactualiseerde beleidsvisie wil de academie nog meer dan vroeger de nadruk leggen op haar functie als overlegforum voor het werkveld, en op haar opdracht om binnen haar werkgebied coördinerend op te treden en initiatieven te nemen die niet door een individuele speler of één organisatie binnen het werkveld kunnen worden genomen. Zij wil ook haar publieksgerichte werking en maatschappelijke participatie versterken.

In 2011 bestond de KANTL 125 jaar. Dit werd gevierd met een tweedaags jubileumcolloquium 'De Academie en het Nederlands in verleden, heden en toekomst', een academische zitting en een jubileumboek 'KANTL 125. De toekomst is bezig’.

Het KANTL-gebouw werd in 2011 grondig gerenoveerd, de werken lopen nog tot in 2012. Er wordt gewerkt aan de technische voorzieningen en een verbeterde circulatie. De bedoeling is het gebouw toegankelijker te maken, de circulatie te verbeteren en te voldoen aan de hedendaagse vereisten qua technische infrastructuur en bezoekerscomfort. Daarnaast werden de koepel en de gevel gerestaureerd.

Publicaties. De KANTL verzorgt wetenschappelijke publicaties op het gebied van de Nederlandse Taal- en Letterkunde. Zij beschouwt het als haar taak om waardevol wetenschappelijk werk dat voor commerciële uitgeverijen niet rendabel is toch voor het publiek toegankelijk te maken. Vanaf jaargang 2011 wordt dit 'Verslagen en Mededelingen', het tijdschrft van de KANTL, ook als online open access tijdschrift gepubliceerd, naast de klassieke gedrukte publicatie.

Naast het jubileumboek publiceerde de KANTL in 2012 een integrale studie-editie van de Antwerpse spelen van 1561, in 1562 gepubliceerd bij Silvius in Antwerpen. Hiermee werd de meest representatieve verzameling landjuweelteksten die ooit gepubliceerd werd eindelijk in een moderne uitgave beschikbaar. Het digitale brievencorpus rond Van Nu en Straks werd online gepubliceerd op www.vnsbrieven.org.

Overlegplatform. De KANTL fungeert als overlegplatform op het gebied van Nederlandse taal en literatuur. Via gemengde begeleidingscommissies wordt het werkveld betrokken bij de literaire en taalkundige onderzoeksprojecten.

Prijzen. In 2011 werden de volgende wetenschappelijke en literaire prijzen toegekend:

  • jaarlijkse nominaties voor de vijf vijfjaarlijkse prijzen (oudere taal, literatuur en cultuur in de Nederlanden, poëzie, proza, podiumteksten, essay)
  • de vijfjaarlijkse prijs voor proza van de KANTL (2011) aan Arnon Grünberg
  • de Jozef Vercoullieprijs voor Taalkunde.

Bibliotheek. Door de verbouwingswerken konden geen tentoonstellingen uit de eigen collecties georganiseerd worden. In 2011 nam de KANTL-bibliotheek de Vlaamse inbreng in de lopende 'Bibliografie van de Literaire Tijdschriften in Vlaanderen en Nederland' (BLTVN) op zich.

Andere. In de voorjaarsreeks KANTL-conferenties, stelden opnieuw drie academieleden nieuw werk voor, en gingen hierover in debat met het publiek. In de najaars-lezingenreeks werd gefocust op Franse vertalingen van Vlaamse auteurs. De jaarlijkse openbare vergadering op het domein Beauvoorde (Veurne) had als thema 'Gezelle gezongen, Gezelle gezegd'.

Naast het jubileumcolloquium organiseerde de KANTL in 2011 een colloquium 'Digitale Bouwstoffen voor de Geschiedenis van het Nederlands'. Het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie van de KANTL organiseerde samen met zijn Nederlandse partner, het Huygens Instituut van de KNAW in Den Haag het Vlaams Nederlands Symposium Teksteditie.

Voorts verleende de KANTL ondersteuning aan workshops en studiebijeenkomsten binnen haar werkgebied. Er werd naar gestreefd om, ondanks de verbouwingswerken, de publieksgerichte activiteiten maximaal doorgang te laten vinden.