Frans Masereel Centrum

Sinds zijn ontstaan in 1972 heeft het Frans Masereel Centrum (FMC) zich als eerste met een Artist in Residence-programma in Vlaanderen weten te ontwikkelen tot een internationaal gerenommeerd centrum voor grafische kunst. De werking van het centrum is internationaal: ongeveer 60 % van de residenten komt van buiten de landsgrenzen.

Het grafisch werk dat de kunstenaars maken tijdens hun verblijf, wordt voorzien van een blindstempel. Elke kunstenaar schenkt ook één exemplaar van elke editie aan het Frans Masereel Centrum.

In 2011 heeft het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen een deelcollectie teruggeschonken aan het Frans Masereel centrum. Dit betekent dat er zich op dit moment meer dan 25.000 grafische werken in het archief van het FMC bevinden. Om het potentieel van dit archief ten volle te benutten, zal het FMC het naar de toekomst toe continu aanvullen en uitbreiden met informatie. Op die manier kan het centrum de ontwikkeling van het hedendaagse inhoudelijk discours optimaal opvolgen.

 

Kunstenaars

Jaarlijks wordt een honderdtal kunstenaars geselecteerd voor een werkperiode van drie weken in het Frans Masereel Centrum. Naast de ateliers en verblijfplaatsen voor de residenten stelt het FMC ook de nodige expertise en deskundigheid ten dienste van de kunstenaars. In 2011 werkten er 111 kunstenaars in het centrum - studenten en docenten niet inbegrepen -, afkomstig uit 23 landen.

 

Scholen

Elk jaar wordt aan nationale en internationale kunsthogescholen de mogelijkheid gegeven om voor een periode van één tot twee weken te komen werken in de ateliers van het FMC. Via de samenwerking tussen nationale scholen onderling of met andere internationale hogescholen tracht het centrum een meerwaarde te creëren. In 2011 werkte een 70-tal studenten uit binnen- en buitenlandse scholen in het centrum.

 

Samenwerkingsverbanden

Met de Jan van Eyck Academie (Maastricht) en FLACC heeft het FMC een structurele samenwerking opgezet. De samenwerking met FLACC vertrekt vanuit de inzet van complementaire faciliteiten en uitwisseling van expertise op het vlak van analoge en digitale grafische producties. De samenwerking met de Jan van Eyck Academie situeert zich op het organisatorische niveau, waarbij het uitwisselen van expertise centraal staat.

In 2011 zijn de samenwerkingsverbanden met andere organisaties verder uitgebreid naar Lokaal 01 Antwerpen, vzw Zsenne Brussel en Z33. De samenwerking met Z33 richt zich op het samen organiseren van het vernieuwde curatorproject, waarbij vernieuwende strategieën op het vlak van curatorschap voor grafische kunsten centraal staan.

 

Internationale werking

De internationale werking van het centrum bestaat onder meer uit de deelname aan verschillende internationale meetings, zoals de SGC-international, die in 2011 doorging in St. Louis (Missouri, Verenigde Staten).

Als één van de partnerorganisaties in het Europese On-Air project van Transartists werkte het FMC mee aan de ontwikkeling van een traject van mobility workshops en trainingsprogramma’s voor kunstenaars met betrekking tot artist-in-residence opportunities.

In 2006 stapte het FMC in het Europees programma Les Pépinières Européennes. Dit netwerk biedt jonge kunstenaars de kans om gedurende drie maanden via een volledig gesubsidieerde beurs in het centrum te verblijven.

Sinds 2001 bestaat er een uitwisselingsprogramma met Engramme (Québec, CA). Afwisselend wordt er een Vlaamse kunstenaar geselecteerd om een maand te resideren in Engramme en een kunstenaar uit Quebec in het FMC. In 2011 verbleef Céline Hudréaux in Engramme als gastkunstenaar.

 

Tentoonstellingen

Het Frans Masereel Centrum neemt jaarlijks deel aan verschillende tentoonstellingen en organiseert ze ook zelf. Naast de jaarlijkse overzichtstentoonstelling, die een selectie biedt van de werken die het afgelopen jaar werden gerealiseerd, organiseerde het FMC in 2011 de volgende tentoonstellingen:

“Characters make stories”, het tweejaarlijkse curatorproject met Hallveig Agustsdottir, Stijn Cole, Dirk Elst, Wouter Feyaerts, Kelly Schacht, Vadim Vosters

“Le paige” met Evelien Gysen, Roeland Tweelinckx, Joris Martens, Lieven Segers, Nick Andrews en Fik van Gestel.

 

Kunstenaarsboeken

Met ingang van 2011 wil het FMC ook een focus leggen op kunstenaarsboeken. Dit vloeit voort uit de overtuiging dat het kunstenaarsboek het perfecte medium is om projecten en concepten op een alternatieve manier, concreet binnen de ruimte van een boek, in de kijker te zetten. De diversiteit van de definitie van ‘artists’ books’ of kunstenaarsboeken willen we ook weergeven in de keuze van de artists’ books- projecten:

Bart Van Dijck: 10 Dirham

Frank JMA Castelyns: LOCOMOTOR APPARATUS

Mestizo Arts festival: Guerilla Publishing

bolwerK: Interpunctie: Zelf –archivering als onderlinge zienswijze


Masterclass

Onder leiding van Roel Goussey organiseerde het FMC een masterclass zeefdruk. Het concept van ‘workshops’ paste niet meer in de huidige visie van het centrum. Vanaf 2011 werken we via een aanmeldingsdossier en worden er kunstenaars geselecteerd om aan de hand van hun artistieke werk en vanuit een bepaalde techniek onder leiding van een expert een intense werkperiode te doorlopen. Bij de eerste masterclass lag de focus op zeefdruk. 

Tijdens deze masterclass werd de zeefdruktechniek onmiddellijk gekoppeld aan de realisatie van eigen werk. Het accent lag daarbij niet zozeer op reproductie maar op creatie. Op het einde van de masterclass toonden Tinka Pittoors, Kris Fierens, Christophe Denys, Kate Mayne, Lucie Renneboog, Eilisch McCann en Sofie Van der Linden het resultaat van hun werkperiode in de tentoonstellingsruimte van het FMC.

 

Dutch Design Week

Naar aanleiding van haar tienjarige bestaan vroeg DDW aan het FMC om een nieuw aspect toe te voegen aan de jaarlijkse beurs. ‘Crafts’ of ‘kunde’ is een dikwijls ondergewaardeerd deel van design en andere creatieve processen. Daarom werd besloten om in deze editie van DDW een centrale rol te geven aan de verschillende aspecten van craft die betrekking hebben op design.

Zo werd een zestal organisaties gevraagd om een demo- en infostand op te bouwen om designers en het grote publiek in contact te brengen met de verschillende crafts en creatieve processen die voorafgingen aan het design dat op verschillende locaties doorheen Eindhoven te bezichtigen viel.

Het Frans Masereel Centrum koos ervoor om naast het aanbieden van verschillende informatiebrochures en publicaties ook enkele projecten ter plaatse te realiseren. Zo werd het werk van Kelly Schacht en Dirk Elst, Utopian Cunt, uitgevoerd. Samengesteld uit 30 handschriften waaruit een nieuwe font werd gecreëerd, werd de tekst van Dirk Elst gelay-out door Kelly Schacht en in typografie /hoogdrukvorm gerealiseerd om daarna manueel afgedrukt te worden.

Het tweede project werd uitgevoerd in samenwerking met één van de andere genodigden, Tichelaar van het Designmuseum. Tichelaar, een alom gerespecteerde ontwerper, creëerde een ontwerp dat in twee drukgangen werd gerealiseerd in zeefdruk.

Tot slot deed ook Cakehouse nog een interventie. Zij construeerden een installatie die diende als matrix om een publicatie te maken. Elk deeltje van de installatie werd zorgvuldig beïnkt, afgedrukt en daarna samengebracht in een publicatie.

De deelname aan DDW kadert binnen de doelstelling om het Frans Masereel Centrum bekend te maken bij het grotere publiek. Er werden 40.000 bezoekers geteld.